سپتوپلاستی

         به عمل اصلاح انحراف تیغه بینی یا سپتوم گفته میشود، لزومآ این عمل همراه با جراحی زیبایی بینی یا رینوپلاستی انجام نمی شود و گاهی صرفاً جهت اصلاح انحراف انجام می شود.

       تیغه بینی تیغه‌ای است بسیار نازک که در قسمت‌های مختلف ضخامت آن بین 1 تا 2 میلیمتر می‌باشد که دو حفره بینی را از هم جدا می‌کند و قاعدتا باید دقیقا در حد وسط بینی قرار بگیرد.تیغه بینی از لحاظ ساختمانی دارای دو قسمت می باشد، یکی قسمت جلویی که ساختاری غضروفی دارد و دیگری قسمت پشتی و بالایی که از استخوان تشکیل شده است. یکی از مهم‌ترین دلایلی که قسمت جلویی و پایینی بینی از غضروف تشکیل شده این است که حالت ارتجاعی داشته باشد و بینی بتواند به طرفین حرکت بکند از دیگر دلایل غضروفی بودن قسمت پایین بینی این است که چون این قسمت بیشتر در معرض ضربه قرار دارد در صورت وارد آمدن ضربه به این قسمت دچار شکستگی نشود. این در حالی است که قسمت استخوانی که سخت‌تر می‌باشد در صورت وارد شدن ضربه شکننده‌تر است. بر روی این دو قسمت تیغه، یک پوشش مخاطی نازک قرار دارد که علی‌رغم نازک بودن از اهمیت به سزایی برخوردار می‌باشد، هم از لحاظ خون رسانی به تیغه بینی و هم از این لحاظ که این پوشش در تنظیم درجه حرارت دمی و کیفیت تنفسی و بویایی مهم می‌باشد.

      اصلی ترین علامت انحراف ، انسداد تنفسی است . با توجه به نقش فیزیولوژیک بینی معلوم میشود که وقتی انحراف تیغه بینی منجر به انسداد بینی شود ،بیمار با مشکلات دیگری نیز روبرو خواهد شد . تنفس دهانی منجر به خشکی گلو به هنگام خواب خواهد شد . این امر به نوبۀ خود باعث میشود که فرد مبتلا به انحراف تیغۀ بینی خواب شبانۀ خوبی نداشته باشد و چون بدن وی شب هنگام استراحت مناسبی نداشته است طبیعتا روز بعد نیز سرحال نخواهد بود . ضمنا خشکی گلو باعث تحریک مزمن گلو و احساس ناخوشایندی در این ناحیه خواهد شد.

      به طور معمول ترشحات سینوسها از طریق مجاری آنها به درون بینی تخلیه شده و از آنجا به طرف ته حلق هدایت میشود. انحراف تیغه بینی ممکن است به گونه ای باشد که باعث انسداد مجاری سینوسها شود .در این صورت ترشحات سینوسها در داخل آنها تجمع یافته و احتمال سینوزیت افزایش میابد . پس انحراف تیغه بینی میتواند عامل مساعد کننده ای برای ایجاد و یا تشدید سینوزیت باشد.

     انحراف تیغۀ بینی میتواند باعث خرخر، کاهش حس بویایی و سردرد نیز گردد و با تغییر نحوه توربولانس هوا دردرون بینی باعث خشکی قسمتهایی از درون بینی شود.این خشکی نیز میتواند منجر به خونریزی از بینی شود.

تشخیص : تشخیص انحراف تیغه بینی با معاینه بالینی است .سی تی اسکن و آندوسکوپی تشخیصی نیز برای تشخیص انحراف و افتراق آن از سایر علل انسداد بینی مثل پولپ ،بزرگی شاخک و رینیت آلرژیک کمک کننده هستند. ضمنا برای اندازه گیری میزان عبور هوا از بینی و مقاومتهای موجود بر سر راه عبور هوا  تست های مخصوصی وجود دارد .

اندیکاسیون های جراحی :

1. شایع ترین حالت آن گرفتگی بینی است

2. ایتاکسی (خون دماغ های مکرر)

3. همراه با اعمال جراحی دیگر(رینو پلاستی، آندوسکوپی بینی و سینوس ها (FEST)، كوچك كردن شاخكهاي بيني وپولیپ )

راه درمان انحراف بینی چیست؟

از لحاظ درمانی اگر کسی دچار عوارض انحراف بینی شده باشد نیاز به جراحی دارد. در بچه ها بهتر است که اصلاح انحراف تیغۀ بینی تا پایان سن بلوغ به تعویق بیفتد اما در بزرگسالان اگر شدت انحراف تيغه بيني به حدي باشد كه باعث انسداد تنفسي شده باشد بايد آنرا با جراحي اصلاح كنيم . اگر نحوۀ کجی به گونه ای باشد که یک حفره تنگ و حفرۀ دیگر گشاد باشد ، معمولا شاخک تحتانی سمت گشاد ، به طور جبرانی متورم میشود . روشن است که در چنین حالتی جراح به هنگام اصلاح انحراف تیغۀ بینی ، شاخک تحتانی سمت مقابل را نیز کوچک خواهد کرد.

جراحی به این صورت انجام می‌گیرد که کاملا از ناحیه داخل بینی لایه‌های مخاطی محافظ را کنار زده و قسمتی را که دچار مشکل می‌باشد برداشته و یا ترمیم می‌کنند. در بسیاری از موارد در حین برطرف کردن انحراف تیغه بینی لازم است که پزشک توربین‌های بینی را هم مرتب و درست کند. برای مثال وقتی که انحراف بینی به سمت راست وجود دارد توربین‌های حفره سمت چپ به صورت جبرانی بزرگتر شده و می‌توانند در این طرف بینی هم انسداد ایجاد کنند.  

در روش‌های قدیمی جراحی انحراف بینی هنگامی که لایه مخاطی برداشته می‌شد کل محتویات زیر آن یعنی غضروف و استخوان را تخلیه می‌کردند که باعث بروز مشکلاتی از جمله افتادگی نوک و فرورفتگی پشت بینی می‌شد که این روش‌ها امروزه منسوخ شده است.

بیهوشی:General، local

      با زدن یک برش در یک طرف سپتوم، لایه مخاطی پوشاننده روی غضروف و استخوانهای سپتوم کنار زده        می شود. غضروف ها و استخوانهای سپتوم که دچار دفورمیتی شده اند، برداشته شده یا جا به جا و اصلاح می گردند. هدف از سپتوپلاستی برابر کردن سایز حفره های بینی است که در نتیجه آن عبور هوا از بینی طبیعی خواهد بود. ممکن است بعد از سپتوپلاستی رینوپلاستی هم برای بیمار صورت گیرد.

تجهیزات لازم:

     چراغ پیشانی، ساکشن، کوتر، ست بینی، ست پرپ، لگن استریل، لوازم پکینگ

پوزیشن بیمار: سوپاین به گونه ای که سر اندکی به عقب خم شده باشد.

پرپ: معمولا نیلزی به شیو صورت بیمار نیست ، صورت با آنتی سپتیک پرپ می شود. از ورود مایع پرپ به درون چشم و گوش و حفرات صورت جلوگیری شود.

درپ: turban .

مراحل عمل:

1. چکاندن قطرات اپی فرین چند دقیقه قبل از برش، به کاهش خونریزی کمک خواهد کرد. برخی از جراحان ترجیح می دهند چند دقیقه قبل از عمل حفره ی بینی را با یک گاز آغشته به اپی نفرین پک   می کند. برای خارج کردن پک معمولا بایونت استفاده می شود.
2. اسپکلوم بینی در شوراخ مورد نظر گذاشته می شود. باید قبل از عمل سایز مناسب اسپکلوم را آماده نمود.سپس یک برش بر روی لایه ی مخاطی و پریکندریم
3. لایه های مخاطی از غضروف و اسخوان جدا می شود. می توان از Freer elevator جهت این کار بهره برد. از کوتر نیز می توان جهت هموستاز استفاده کرد. البته بهتر است از کوتر در نزدیکی غضروف سپتوم استفاده نشود.
4. سپس غضروف هاواستخوان های سپتوم که دچار دفورمیتی شدند برداشته، جا به جا یااصلاح می شوند.
5. بعد از ترمیم سپتوم هموستاز ناحیه ی عمل باید به خوبی صورت پذیرد و می توان از داروهای منقبض کننده عروقی و کوتر جهت این کار بهره برد.
6. لایه های مخاطی به سر جای خود بازگردانده می شوند. برای بستن برش مخاطی ممکن است بخیه یا پک استفاده شود. همچنین از اسپلینت های داخلی و خارجی می توان بهره برد. ساکشن کردن ترشحات موجود در حلق، ریسک آسپیراسیون را کاهش خواهد داد.  

    پانسمان این اعمال به گونه ای باید صورت گیرد که خون را به خود جذب کند به همین علت پوزیشن بعد از عمل نیمه نشسته است و یک گاز زیر بینی بیمار فیکس می شود.