چراغ سیالیتیک

برای روشنایی عمل جراحی د ر اوسط سال 1850 ،اتاقهای عمل را به سمت جنوب شرق با پنجره ای درسقف می ساختند که بتوانند تا آنجایی که ممکن است  ازنورطبیعی خورشید بهرهمند شوند.بزرگترین مشکل این بود که نور این مکان تنها در شرایط خاص آب و هوایی و در زمان خاصی از روز قابل بهره برداری بود.البه این تنها مشکل نبود بلکه پزشکان ،پرستاران ویا تجهیزات پزشکی به راحتی باعث مسدود کردن مسیر نور و تاریکی منطقه روشن می شدند.با پیشرفت روند توسعه استفاده از آین هدرچهارگوشه سقف به منعکس شدن نورخورشید به سمت اتاق جراحی کمک کرد امامشکلات تنها کمی کاهش یافت.

همچنین از کندانسورهای نوری درنورغیرمستقیم نیز برای کاهش گرما استفاده شد که موفقیت آمیز نبود.در سال 1880 با ورود چراغ های برق به اتاق عمل مشکلات خیلی زود خودشان را نشان دادند.درمرحله اول یه قابلیت کنترل نورساطع شده بسیارکم بود. نورایجاد شده درحال حرکت، منتشرو همراه باتابشگرمای زیاد بود.

بامعرفی led به عنوان منبع نوری،مشکل تابش گرما حل میشود،درحالیکه نیازبه انرژی کاهش مییابد.

ویژگی ها والزامات مورد نیاز برای نور جراحی:

کمیسیون فنی بینالمللی برق (IEC) ،سندIEC 60601-2-41را به منظورایجاد ایمنی برای بیماروهمچنین کاهش میزان خطرات عمومی برای رسیدن به یک سطح معقول که مطابق با کتابچه راهنما باشد تنظیم کرده است.

مقدمه

مهندس پزشک باید قادر باشد در بین  انواع  چراغهای سیالتیک، چراغی را مطابق با استاندارد های IEC و نیز از هر جهت با معیارهای برای بیمارستان   بخصوص از نظر اقتصادی مقرون به صرفه بشد ولی کارآیی آن خوب باشد را برگزیند.معیارهای این تصمیم گیری آن است که اول  اصول علمی و فنی چراغ سیالتیک را خوب بشناسد  .

لامپ های جراحی یکی از ابتدایی ترین و مهمترین وسایلی هستند که در اتاق های عمل جهت  روشن کردن موضع جراحی و مشاهده بهتر اندام کوچک و بدون کنتراست در مناطق عمیق موضع یا حفره های بدن به کار می رود.
مناسبترین چراغ برای اتاق عمل ، چراغ سیالتیک است و دارای انواع مختلفی از قبیل چراغ های تک قمره ، دو قمره و سه قمره می باشد که می توانند قسمت های مختلف را روشن کنند.
از آنجا که هنگام عمل ممکن است دست ها ، سر ، تجهیزات و … باعث ایجاد سایه شوند ، بنابراین طراحی باید به گونه ای باشد که این چراغ ها سایه های مزاحم را کاهش دهند و اعوجاج رنگ را به حداقل برسانند.

سیستم روشنایی اتاق های عمل به بیان ساده شامل یک یا چند حباب لامپ است که به بازوی متحرک وصل شده تا امکان حرکت عمودی و چرخشی به طرفین وجود داشته باشد ؛ گاهی نیز می توان سیستم روشنایی را در یک نقطه از سقف یا دیوار ثابت کرد یا با ایجاد ریل در سقف ، امکان تغییر موضع آن را فراهم کرد.
چندین نوع منبع نوری مختلف وجود دارد: لامپ های رشته ای معمولی ، لامپ های گازی و چراغ های LED

روشنایی های جراحی معمولا از لامپ های هالوژن-تنگستن ، هالوژن-زنون یا هالوژن-کوارتز که به عنوان لامپ های نور سفید مطرح هستند ، استفاده می کنند.

ساختمان اپتیکی یک چراغ اتاق عمل
لامپ هالوژن: طیف وسیعی از نور مرئی و مادون قرمز ایجاد می کند.
یک رفلکتور: جهت بازتاب نور و فیلتر کردن بخشی از نورهای ناخواسته
یک فیلتر مادون قرمز: در مسیر نورهای بازتاب شده از رفلکتور

مهمترین ویژگی های یک چراغ اتاق عمل
• برخورداری از نور کافی ، متناسب با هر نوع عمل جراحی
• برخورداری از نوری مشابه با نور روز
• ایجاد نور سرد با استفاده از فیلترهای نوری مناسب
• قابلیت نفوذ نور در عمق منطقه عمل
• ایجاد حداقل سایه در منطقه عمل
• بهداشتی بودن محیط چراغ
• سادگی ساختار و سهولت تنظیم چراغ
• داشتن تنوع و مدولار بودن لایت هد برای به دست آوردن مناسبترین شدت روشنایی و اندازه منطقه

نکات مهم در طراحی سیستم روشنایی اتاق عمل
• باید به نحوی طراحی شود که امکان حرکت های مختلفی را داشته باشد.
• دسته های بازوی سیستم روشنایی قابل استریل باشد.
• پس از تنظیم موقعیت مناسب ، بتوان سیستم را در آن وضعیت قفل کرد تا شفافیت و روشنی کافی در ناحیه مورد نظر در طول مدت انجام عمل تأمین شود.
• برخی از روشنایی های جراحی میدان دید قابل تنظیم دارند که با استفاده از آن می توان در صورت لزوم روشنایی و درخشان بودن محیط جراحی را کاهش داد.
• به دلیل کاربرد طولانی مدت این لامپ ها ، لازم است تشعشع و تابش گرمایی آن به حداقل برسد تا از خشکاندن بافت های جراحی و ایجاد مزاحمت برای تیم جراحی اجتناب شود.
• طراحی باز برای انتقال حرارت و استفاده از فن برای گردش هوا در داخل سیستم روشنایی
• روشنایی اتاق عمل باید به گونه ای طراحی و پیاده سازی شود که سایه ها را کاهش داده و انحراف طول موج رنگ های مختلف را به حداقل برساند.
• شدت نور چراغ های جراحی را بهتر است بتوان به وسیله دیمر تغییر داد و یا به وسیله کنترل هایی اندازه میدان و تمرکز آن را تنظیم کرد.
• راحتی سرویس و تعویض لامپ ها

نکات مهم در رابطه با روشنایی در اتاق عمل
روشنایی نور بر حسب لوکس یا فوت کندل (۱ فوت کندل- ۱۰/۷۶ لوکس) اندازه گیری می شود. یک محیط در شدت روشنایی ۱۰ تا ۲۰ لوکس ، بسیار تیره و تاریک به نظر می رسد اما اشیاء بزرگ قابل مشاهده است. برای مطالعه یا مشاهده معمولی اشیاء به شدتی در حدود ۲۰۰ تا ۲۰۰۰ لوکس روشنایی نیاز است. اما استانداردهای جهانی برای حداقل شدت روشنایی در اتاق های عمل در حدود ۲۵۰۰۰ لوکس است (به نظر پزشکان نیز بستگی دارد). منبع روشنایی باید در یک متری بالای موضع جراحی قرار داشته باشد.
در سیستم های روشنایی اتاق عمل کیفیت رنگ نیز اهمیت به سزایی دارد که به صورت محتوای طیفی نور داخل محیط مطرح شده و بر حسب دمای رنگ در واحد کلوین یا ضریب تغییر رنگ سنجش می شود. دمای رنگ پایین باعث می شود که رنگ اشیاء متمایل به قرمز و دمای رنگ بالا منجر به مشاهده رنگ اشیاء به حالت آبی می شود. شاخص CRI اثر نور را بر ظاهر رنگ بافت جراحی نشان م یدهد. پایه این مقیاس از ۰ تا ۱۰۰ است. طبق استاندارد IEC مقدار CRI برای چراغ های جراحی ۸۵ است.

مزایای استفاده از LED در چراغ های جراحی
• تولید گرمای کمتر به دلیل عدم ساطع شدن نورهای مادون قرمز و ماورای بنفش از آنها
• عمر بیشتر نسبت به لامپ های معمولی
• کاهش تدریجی نور (خطر خاموش شدن ناگهانی در هنگام جراحی از بین می رود)
• کنترل بیشتر بر سایه های مزاحم و قابلیت تنظیم مشخصات نور
• راندمان روشنایی بسیار بالاتر

مشکلات استفاده از چراغ های جراحی
• تولید گرما که باعث افزایش خطر برق گرفتگی یا اتصال کوتاه می شود.
• جابجایی چراغ بعد از قراردادن آن در موقعیت مناسب (استفاده از قفل های مغناطیسی برای رفع مشکل)
• اثر انگشت و یا وجود گرد و غبار که می تواند باعث سوختگی زودهنگام ، تغییر رنگ یا ترکیدگی شود.
• سوختن لامپ که در هنگام تعویض باید مراقب اثر لک چربی روی آن بود.
• قطع و یا اتصال کوتاه مسیرهای ارتباطی الکتریکی یا الکترونیکی که در اثر حرارت ناشی از نور لامپ یا عبور جریان بیش از حد از این مسیرها به وجود می آید.
• معایب مربوط به منبع تغذیه که به اشکال مختلف مثل سوختن ترانس ، دیود و یا ایراد در قطعات دیگر بروز می کند.